تغییرات مراحل نمو و روابط آن با عملکرد و اجزای عملکرد ارقام گندم در شرایط مزرعه:

نویسندگان

چکیده

بمنظور مطالعه فنولوژی ارقام مختلف گندم و ارتباط آن با عملکرد دانه و اجزای آن، این پژوهش به مدت سه سال زراعی (82-1379) در مزارع تحقیقاتی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر در کرج به اجرا در آمد. بیست رقم گندم سازگار به اقلیم‌های زراعی چهار‌گانه کشور (سرد و معتدل سرد، معتدل، گرم و خشک جنوب، گرم و مرطوب شمال) در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که ارقام از نظر عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و اجزاء آن با هم تفاوت‌های معنی‌داری داشتند. این تفاوت‌ها علاوه بر تفاوت‌های ژنتیکی و سازگاری آنها به اقلیم‌های مختلف ناشی از تفاوت‌های فنولوژیک بویژه طول دوره مراحل مختلف نمو نیز بود. ارقام سازگار به اقلیم‌های سرد و معتدل سرد و معتدل از عملکرد بیولوژیک ( به ترتیب 17798 و 17662 کیلو‌گرم در هکتار) و دانه (به ترتیب 7236 و 7229 کیلو‌گرم در هکتار) بالاتر برخودار بودند. تفاوت معنی‌داری بین گروه‌های مختلف ارقام از نظر شاخص برداشت (3/39- 5/42 درصد) مشاهده نشد. تجزیه همبستگی بین طول مراحل مختلف نموی و اجزای عملکرد نشان داد که در کلیه اقلیم‌ها، تعداد سنبله در واحد سطح با طول دوره کاشت تا تشکیل سنبلچه انتهایی همبستگی مثبت و با طول دوره طویل شدن سریع ساقه (تشکیل سنبلچه انتهایی تا گرده‌افشانی) همبستگی منفی داشت. وزن هزار دانه نیز با طول دوره‌های رویشی و زایشی (کاشت تا ظهور برجستگی دوگانه و کاشت تا گرده‌افشانی) همبستگی منفی نشان داد. از نتایج این پژوهش نتیجه‌گیری می‌شود که با مطالعه تغییرات مراحل نمو در ارقام ‌مختلف گندم و رابطه آن با عملکرد دانه و اجزاء آن در سال‌ها و مکان‌های مختلف می‌توان دلایل سازگاری آنها به شرایط اقلیمی متفاوت را مطالعه و تغییرات عملکرد دانه را تا حد قابل قبولی توضیح داد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Variation in Developmental Stages and its Relationships with Yield and Yield Components of Bread Wheat Cultivars Under Field Conditions: II- Yield and Its Components

نویسندگان [English]

  • M. R. Jalal Kamali
  • H. R. Sharifi
چکیده [English]

To study the variation in developmental stages and its relationship with grain yield and its components, this reasecrh was conducted in three successive cropping seasons (2000 – 2003) in experimental field stations of Seed and plant Improvement Institute, Karaj, Iran. Twenty bread wheat cultivars adapted to four different agro-climatic zones (Cold and Tempearte Cold Tempearte Southern Warm Dry and Northern Warm and Humid) were studied-using randomized complete block design with three replications under field conditions in Karaj, Iran. Results revealed that bread wheat cultivars were significantly different in term of bilological yield, grain yield and yield comonents. These variations could be aattributed with genetic differences and adaptation to different agro-climatic zones as well as variation in their phonology particularly duration of differnt developmental stages. Cultivars adapted to cold and tempearte cold and temperate zones produced greater biological yield (17798 and 17662 Kg ha-1, respectively), and grain yield (7236 and 7229 kg ha-1, respectively). There was not considerable differences among different groups of cultivars for HI (39.3–42.5%). Results of correlation analysis between grain yield and its components with different phonological developmental stages also indicated that relationship between spike No. m-2 and was positively correlated with with the duration from Sowing to Terminal Spikelet stage, however, it was negatively associated with duration of rapid stem elongation (Terminal Spikelet to Anthesis) stage. The relationship between 1000 grain weight (TGW) and the duration of vegetative (Sowing to Double ridge) and pre-anthesis reproductive (Sowing to Anthesis) stages was also negative. It is concluded that studies of phonological development variations and its relationship with grain yield and yield components over years and locations can be used to expalain, to graet extent, the the adaption of different bread wheat cultivars to different agro-climatic conditions as well as variation in their grain yield.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Bread wheat
  • phenology
  • Double ridge
  • physiological maturity
  • 1000 grain weight
  • harvest index