اثر سوش‌های مختلف باکتری‌های ریزوبیوم بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه ارقام اصلاح شده نخود

نویسندگان

چکیده

به منظور بررسی اثر تلقیح بذر نخود با مزوریزوبیوم بر روی عملکرد و اجزای عملکرد دانه ارقام نخود دیم، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اکباتان مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان در سال زراعی 90-1389 در شرایط مزرعه اجرا گردید. عوامل آزمایشی شامل سه رقم نخود: آرمان، هاشم وآزاد و سوش باکتری در شش سطح شامل دو نژاد باکتری مزوریزوبیوم (SWRI-15 و SWRI-3)، ترکیب باکتری مزوریزوبیوم + سودوموناس
(SWRI-15+P169 و SWRI-3+P169)، سودوموناس(P169) و شاهد (بدون تلقیح) بودند. در دوران رشد علاوه بر مراقبت‌های زراعی، تاریخ گلدهی، تاریخ رسیدگی، ارتفاع بوته، تعداد غلاف در بوته، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، وزن صد دانه و عملکرد دانه در واحد سطح یادداشت برداری شد. نتایج نشان داد که ارقام از نظر تاریخ گلدهی، تاریخ رسیدگی، ارتفاع بوته، تعداد غلاف در بوته، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت و عملکرد دانه در سطح احتمال 1٪ اختلاف معنی‌دار داشتند. اثر سوش‌های باکتری بر تاریخ گلدهی، شاخص برداشت و عملکرد دانه نیز معنی‌دار بود. اثر متقابل سوش باکتری × رقم بر تاریخ گلدهی، تاریخ رسیدگی، ارتفاع بوته، شاخص برداشت و عملکرد دانه معنی‌دار بود. مقایسه میانگین‌ها نشان داد که کمترین تعداد روز تا رسیدن مربوط به استفاده از سوش باکتری مزوریزوبیوم (3-SWRI) و رقم آرمان بود. بلندترین ارتفاع بوته در تیمار استفاده از سوش باکتری مزوریزوبیوم (SWRI-15)و رقم هاشم مشاهده گردید. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که بالاترین عملکرد دانه از تیمار رقم آزاد با سوش باکتری مزوریزوبیوم (SWRI-15) به دست آمد که نسبت به تیمار شاهد (بدون تلقیح) 151 درصد بیشتر بود. باتوجه به اثر مفید زیست محیطی و بهبود عملکرد واجزای عملکرد دانه نخود، تلقیح مزوریزوبیوم می‌تواند جایگزین مناسبی برای مصرف نیتروژن باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effect of Different Strains of Rhizobium on Seed Yield and Its Components of Improved Chickpea (Cicer arietinum L.) Cultivars

نویسندگان [English]

  • M. Khodarahmi
  • S. H. Sabaghpour
  • A. Farnia
چکیده [English]

To evaluate the efficiency of inoculation of chickpea seed with Mesorhizobium on yield and its components on improved chickpea cultivars under rainfed conditions, a field experiment was carried out in Agricultural Research Station of Ekbatan, Hamedan Province during 2010-2011 cropping season. The experiment was conducted as factorial arrangments in randomized complete block design with three replications. Experimental factors included three improved chickpea cultivars Hashem, Arman and Azad, and six levels of inoculations SWRI-3, SWRI-15, SWRI-3+P169, SWRI-15+P169, P169 and no inoculation. Days to flowering, days to maturity, plant height, number of pod plant-1, 100-seed weight, biological yield, harvest index and seed yield were measured recorded. Results showed that there were significant difference (P < 0.01) among cultivars for days to flowering, days to maturity, plant height, number of pod plant-1, biological yield, harvest index and seed yield. Results also showed that inoculation had significant effect on harvest index, days to flowering and seed yield. The interaction of
cultivar × inoculation was significant for days to flowering, days to maturity, plant height, harvest index and seed yield. Mean comparison showed that shortest days to maturity was observed for cv. Arman inoculated with Mesorhizobium of SWRI-3. The highest plant height was observed for cv. Hashem inoculated with Mesorhizobium of SWRI-15. The highest seed yield was obtained for cv. Azad inoculated with Mesorhizobium of SWRI-15 which produced 151% higher than check (no inoculation). Therefore, considering the environmental friendly effect of Mesorhizobium symbiosis and its effect on seed yield and yield components, it is recommended that Mesorhizobium inoculation is used as on alternative of urea fertilizer.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mesorhizobium bacterium
  • Pseudomonas
  • Seed yield and Yield components and Harvest index